Renata Misiewicz

• • • O mnie słów kilka
    • Dekalog ósmoklasisty
    • Biblioterapia
    • Publikacje przydatne w pracy biblioterapeuty
    • Tutoring i coaching w edukacji
    • Praca z uczniem zdolnym
    • Nagrodzone prace moich uczniów
    • Wiersze - poezja autorstwa uczniów klas, w których pracuję

• • • • Tutoring i coaching w edukacji

      •    W oparciu o własne doświadczenia dydaktyczne mogę zaryzykować stwierdzenie, że pojęcia „coaching” i „ tutoring” na gruncie polskiej szkoły są jeszcze ciągle pojęciami dość nowymi. O ile z samym rozumieniem ich znaczenia nie dostrzegam problemu, o tyle w mentalności wielu wiążą się one z innymi dziedzinami nauki czy aktywności społecznej.  A przecież w Polsce tradycja tutoringu sięga wielu wieków wstecz. 
        Coaching i tutoring stanowią dla współczesnego nauczyciela wartość – pozwalają budować i podtrzymywać relacje oraz niebywale wzbogacać proces dydaktyczny, choć w opinii wielu kojarzą się raczej z czymś elitarnym i właściwym kształceniu na uczelniach wyższych. Warto przeciwdziałać poglądom, że coaching jest przeciwieństwem edukacji masowej. Jako jej dopełnienie pozwala uczniom osiągać satysfakcję z efektów swojej pracy, budować więzi, wzmacniać wiarę we własne możliwości i siłę sprawczą. 
        Każdy uczeń jest jednostką wyjątkową, jedyną w swoim rodzaju, a coach i tutor to tak naprawdę dobry, kompetentny nauczyciel, ukierunkowany na rozwój i odnalezienie wewnętrznych zasobów każdego wychowanka. Dzięki wiedzy, czym tak naprawdę jest coaching i tutoring, oraz jak pracować podczas zajęć przy ich wykorzystaniu, nauczyciel jest w stanie wzmacniać u ucznia poczucie własnej wartości. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszym świecie, w którym niejednokrotnie  młodzi ludzie tego poczucia są pozbawieni. 
        W niniejszym opracowaniu postaram się pokazać, w jaki sposób można wykorzystać coaching i tutoring w pracy nauczyciela. Z korzyścią dla uczniów, ale i dla niego samego, gdyż wykorzystanie tychże metod rozwija, pozwala przeciwdziałać zjawisku wypalenia zawodowego oraz odnaleźć na nowo sens  własnych działań. 

        Współpraca i dobro dziecka jako podstawy coachingu

           Współpraca, rozumiana jako współdziałanie ze sobą dla osiągnięcia określonego celu, trafnie wpisuje się w podstawy coachingu.  Wspólna praca nauczyciela i ucznia oparta na zaufaniu, lojalności i świadomości celu otwiera wielkie możliwości rozwoju zarówno młodego człowieka, jak i  dydaktyka.  Bez wspólnego celu nie ma współpracy, ważne jednak są także odpowiednie relacje, pełne akceptacji i zrozumienia. Współdziałanie to także odpowiedzialność za  swoje postępowanie oraz efekt własnych działań. 
         Niezwykle istotne z punktu widzenia nauczyciela jest rozbudzenie w uczniach chęci współpracy, pokazanie wartości, jakie niesie wspólne dążenie do celu  oraz uświadomienie satysfakcji, którą można osiągnąć dzięki umiejętnie stawianym celom i ich realizacji. 
        Podstawą wszelkich działań nauczyciela, tutora i coacha jest dobro dziecka. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele są za nie odpowiedzialni, choć na nieco innej podstawie. Co ważne, podjęcie współpracy to podjęcie odpowiedzialności, rozumiane jako świadoma decyzja  i aktywne zaangażowanie, od którego nie można uciekać. 
        Głównym celem współpracy jest zatem rozwój młodego człowieka w każdym aspekcie: osobowym, społecznym, moralnym oraz obejmującym wiedzę i umiejętności. 
        Z punktu widzenia oczekiwań rodziców wobec szkoły, celem  powinna być głównie funkcja kształcąca, a wyraznie  niedoceniana jest dbałość o rozwój społeczny i moralny. W dzisiejszej szkole rzadko można spotkać model idealny, oparty  na współpracy rodziców    z nauczycielami i dyrekcją szkoły. 
        Wobec tego problemu otwiera się możliwość budowania wspólnot w oparciu o wspólny cel.  Tak powstało w 2003 roku w Warszawie Stowarzyszenie Wspierania Edukacji i Rodziny „Sternik”, założone przez rodziców i pedagogów dla realizacji jasno określonego celu: zakładania szkół i przedszkoli realizujących model współpracy pomiędzy szkołą i rodzicami. Daje on możliwość realizacji w praktyce metody totoringu rodzinnego, odwołuje się do antropologii chrześcijańskiej oraz  różnicuje edukację ze wzglęgu na płeć. 

        Waga oraz znaczenie coachingu i tutoringu

           Metoda tutoringu, wciąż jeszcze dość nowa na gruncie polskiej edukacji, wywodzi się  z Anglii, gdzie została po raz pierwszy zastosowana. Jest obecnie podstawową formą kształcenia  na Oxfordzie i Cambridge, choć powstał poza uczelnią, jako pomoc w kształceniu studentów pochodzenia szlacheckiego. Oparty jest na indywidualnym kontakcie  studenta z wykładowcą, co pozwala na doświadczenie partnerskiej relacji, w której jedna ze stron jest ta bardziej doświadczoną, której potencjał pozwala rozwijać się podopiecznemu. Pozwala to również dobrać tematykę spotkań do możliwości, zdolności i ograniczeń studenta. 
        Zadaniem tutora w trakcie spotkań jest zwrócenie uwagi na potencjał i umiejętności podopiecznego, które należy rozwinąć. Rozwój to główny cel tutoringu. Nauczyciel – tutor powinien posiadać, poza wiedzą przedmiotową i doświadczeniem, umiejętność pracy indywidualnej z jednym podopiecznym. Jest to dłuższy proces współpracy, obejmujący co najmniej jeden semestr. 
        Na gruncie szkolnym może być realizowany  tutoring rozwojowy, naukowy lub artystyczny. To, co je łączy, to atmosfera dialogu, obopólnego szacunku i uwagi, co w efekcie prowadzić ma do głębszego poznania danej dziedziny wiedzy, rozwinąć kompetencje w zakresie samodzielnrj nauki oraz pozwolić uczniowi na korzystanie w pełni z własnych uzdolnień i talentów. 
        Tutoring rodzinny a współpraca nauczycieli i rodziców
             Na gruncie współpracy pomiędzy szkołą a rodzicami istnieje wiele aspektów, w których coaching i tutoring mógłby być nieocenionym narzędziem i metodą pozwalającą wypracować model  współdziałania na rzecz dobra dziecka. 
            W szkołach Stowarzyszenia „ Sternik”  funcjonuje tutor, będący opiekunem ucznia oraz wspierający jego rodziców w wychowaniu. Jest to model godny pożądania, jednak czasami niemożliwy do zrealizowania w każdej szkole z powodu braku chęci nawiązania kontaktu i współpracy ze strony opiekunów dziecka.  Daje on jednak możliwość regularnych spotkań   i wspólnych ustaleń. 
             Tutoring stanowi ogromną pomoc dla ucznia, poprzez uświadomienie sobie swoich słabych  i mocnych stron, inspiruje do pracy nad własnym rozwojem, pozwala rozwijać talenty, zdobywać i poszerzać wiedzę. Taki model pracy wspiera podmiotowość ucznia, jego rozwój jako osoby stanowiącej wartość.  Nie opiera się jedynie na postępach w nauce, ale na wszechstronnym rozwoju. 
            Aby coaching i tutoring mógł w szkole zaistnieć, niezbędna jest współpraca ze strony rodziców i nauczycieli. Musi tu zaistnieć pewna spójność wyznawanych wartości. Niezbędne jest również zaufanie i wzajemna akceptacja, zarówno ze strony rodziców, jak i ucznia i nauczyciela. Nauczyciel powinien być niejako nastawiony na pomoc, zarówno uczniowi, jak i jego rodzicom.  
            Co szczególnie ważne, powinien być wiarygodny jako osoba, powinien postępować z zgodzie z wyznawanymi wartościami i przestrzegać tajemnicy zawodowej, być dość odpornym na porażki, niepowodzenia i zniechęcenie, które niewątpliwie się pojawią. 
            Cechy te pokrywają się w wielu aspektach z wizerunkiem idealnego nauczyciela, jaki często przedstawiają uczniowie zachęceni do wypowiedzi na ten temat. W mojej nauczycielskiej praktyce staram się poruszać temat idealnego nauczyciela podczas rozpoczęcia pracy z nową grupą,  z którą spotykamy się po raz pierwszy. Cechy tutora to tak naprawdę cechy bardzo pożądane wśród uczniów, którzy właśnie w takim modelu często chcieliby pracować. 
           Co ważne, coaching i tutoring nie może równać się przymusowi i nadopiekuńczości. Musi stanowić przestrzeń na obserwacje, przemyślenia i pomysły, którymi będą dzielić się wzajemnie rodzice i tutor. Jednocześnie, w ciągu całej współpracy, tutor powinien pracować nad doskonaleniem własnej osoby i budowaniem relacji z innymi ludzmi, opartych przede wszystkim na zaufaniu. 
        Rodzic w procesie tutoringu
           Jeśli chodzi o miejsce i rolę rodzica w procesie tutorigu, jest to kwestia istotna, szczególnie w odniesieniu do wiku ucznia. O ile w pracy z dzieckiem młodszym tutoring jest formą rodzinną, o tyle pracując ze starszym uczniem zmierzamy bardziej w stronę rozwoju osobistego. Cele ustalone z podopiecznym muszą być zbieżne z jego środowiskiem domowym, a oczekiwania tożsame. Nie może dochodzić do przekazu sprzecznych wartości, gdyż powstaje w tym przypadku dysonans rozwojowy, wpływający negatywnie na komfort psychiczny ucznia. Zarówno oczekiwania rodziców, tutora jak i ucznia powinny być spójne, gdyż tylko w takim wypadku będą miały pozytywny wpływ na rozwój młodego człowieka. Rodzic jawi się tu jako ekspert w zakresie rowoju swojego dziecka, a tutor jest swoistym mediatorem. Uczeń natomiast staje się coraz bardziej świadomym partnerem, określającym własną tożsamość. 
        Coaching i tutoring a codzienność szkolna
            Praca metodą coachingu i tutoringu jest ciągle na gruncie polskiej szkoły zjawiskiem dość nowym. O ile sama metoda pracy nie jest nauczycielom obca, o tyle wprowadzenie jej do szkoły ciągle budzi nieco kontrowersji. Zwraca się uwagę na bariery, które wynikają z konieczności wprowadzenia dużej ilości zmian w wielu przestrzeniach, także pozaszkolnych. 

                                                                           mgr Renata Misiewicz